Gastrointestinalna (GI) mikrobiota predstavlja složen ekosistem mikroorganizama koji naseljavaju digestivni trakt čoveka. Njena uloga je višestruka i ključna za zdravlje – od varenja i apsorpcije nutrijenata, do regulacije imuniteta i zaštite od patogena. Probiotici, prebiotici i sinbiotici mogu doprineti opštem blagostanju kako crevne flore, tako i celog organizma.
Šta su probiotici, prebiotici i sinbiotici?
Probiotici su živi mikroorganizmi koji, kada se unose u adekvatnim količinama, imaju dokazane koristi za zdravlje domaćina. Njihova efikasnost mora biti potvrđena u kontrolisanim kliničkim studijama.
Prebiotici su selektivno fermentisani sastojci koji podstiču rast i aktivnost korisnih mikroorganizama u crevima. Na taj način pozitivno utiču na sastav crevne mikrobiote i doprinose opštem zdravlju.
Sinbiotici predstavljaju kombinaciju probiotika i prebiotika u istom preparatu, sa sinergijskim delovanjem i dodatnim benefitima po zdravlje.
Antibiotici: kada pomažu, a kada mogu da naškode?
Zašto je važna ravnoteža crevne mikrobiote?
Zdrava i uravnotežena mikrobiota ključna je za pravilan rad digestivnog sistema. Njene osnovne funkcije su:
- Poboljšanje ishrane domaćina
- Smanjenje prisustva patogenih mikroorganizama
- Sinteza vitamina (K i B12)
- Očuvanje integriteta crevne barijere
- Jačanje imunog odgovora – čak 70% imunskih ćelija nalazi se u crevima
Ravnotežu mikrobiote mogu narušiti brojni faktori: lekovi (posebno antibiotici), infekcije, stres, ishrana, gojaznost, godine, hronične bolesti…
Disbioza, odnosno poremećaj u sastavu mikrobiote, povezuje se sa mnogim stanjima i bolestima:
- Dijareje različite etiologije
- Clostridium difficile infekcija
- Iritabilni kolon
- Inflamatorne bolesti creva
- Kolorektalni karcinom
- Metabolički sindrom
- Dijabetes tipa 2
- Alergije, astma i drugo
Najistraženiji probiotici
Probiotska gljivica – Saccharomyces boulardii
- Deluje u lumenu creva
- Sprečava kolonizaciju patogenih mikroorganizama
- Inaktivira toksine i enzime patogena
- Jača imuni odgovor
- Rezistentna je na antibiotike
- Nema mogućnost prenosa genetskog materijala
Probiotske bakterije – Lactobacillus, Bifidobacterium, Bacillus, Enterococcus
- Prirodno prisutne u digestivnom traktu
- Vezuju se za epitel creva i poboljšavaju barijernu funkciju
- Inhibiraju rast patogena
- Luče antimikrobne supstance
- Podstiču lokalni i sistemski imuni odgovor
Kada se koriste probiotski preparati?
Dokazana terapijska primena kod:
- Akutnog virusnog gastroenteritisa
- Antibiotske dijareje
- Clostridium difficile infekcije
- Putačke dijareje
- Iritabilnog kolona
- Inflamatornih bolesti creva
- Funkcionalnog abdominalnog bola
- Helicobacter pylori infekcije
- Bolesti jetre
- Dečijih kolika
- Intolerancije na laktozu
- Funkcionalne opstipacije
Potencijalne koristi u ispitivanju:
- Alergije i atopijski dermatitis
- Imunomodulacija
- Metabolički sindrom
- Gojaznost
- Dijabetes tipa 2
- Urogenitalne infekcije
Kako izabrati pravi probiotski preparat?
Prilikom odabira probiotika, obratite pažnju na sledeće:
- Dokazani sojevi – izabrati preparate sa sojevima čija su bezbednost i efikasnost potvrđene u kliničkim studijama
- Deklaracija u CFU – broj probiotskih kultura izražen u CFU* jedinicama
- CFU na kraju roka upotrebe – obratiti pažnju da je garantovani broj kultura naveden za kraj, a ne za trenutak proizvodnje
- Otpornost na uslove u crevima – sojevi moraju preživeti kiselinu i žučne soli
- Preporučena dnevna doza
- Zaštitna ambalaža – kvalitetna ambalaža štiti sojeve od svetlosti, vlage, kiseonika i temperature
*CFU (Colony Forming Unit) – standardna jedinica za izražavanje količine živih mikroorganizama u probiotiku.
Probiotici, prebiotici i sinbiotici nisu čarobni, ali mogu biti značajna podrška organizmu – naročito kada se koriste ciljano i stručno. Konsultujte se sa farmaceutom ili lekarom pri izboru odgovarajućeg preparata.
